The bloody cycle of Turkish invasions of Macedonia, which had begun in the last quarter of the fourteenth century, ended with the fall of Thessaloniki in 1430. The latest period of foreign occupation was inaugurated by dramatic changes in the traditional system of land ownership and by the demographic compression of the Christian population, owing to the arrival of large numbers of Muslim settlers in the Macedonian lowlands. The situation drove the inhabitants to despair, provoking some to convert en masse to Islam and others to flee into the mountains. These developments stripped the Macedonian countryside of a large proportion of its productive population and also, in the early centuries of Turkish rule at least, weakened the urban centres, turning them into mere shadows of their glorious Byzantine past.

The negative ettects of Ottoman domination on Macedonia's economic development scarcely abated at all (until at least the mid-nineteenth century), owing to the chronic state of crisis in the administrative institutions, the anarchy in the countryside, and the misgovernment and high-handedness of the Sultan's representatives particularly in the provinces. Nonetheless, Macedonia's geopolitical advantages remained unatfected by time and human intervention and were eventually able to recreate the conditions necessary for economic development. This was preceded, as early as the mid-sixteenth century, by a demographic recovery, assisted by a number of

Ο αιματηρός κύκλος των τουρκικών επιδρομών στη Μακεδονία, που είχε ανοίξει κατά το τελευταίο τέταρτο του 14ου αιώνα, έκλεισε με την άλωση της Θεσσαλονίκης στα 1430. Η νέα περίοδος της ξένης κατοχής εγκαινιάστηκε με δραματικές αλλαγές στο παραδοσιακό γεωκτητικό σύστημα και με τη δημογραφική συμπίεση του χριστιανικού στοιχείου εξαιτίας των αθρόων εγκαταστάσεων μουσουλμάνων εποίκων στις μακεδονικές πεδιάδες. Η κατάσταση προκάλεσε την απόγνωση των κατοίκων, εξωθώντας άλλους σε μαζικούς εξισλαμισμούς και άλλους στη φυγή προς τα ορεινά. Οι εξελίξεις αυτές απογύμνωσαν τη μακεδονική ύπαιθρο από ένα μεγάλο τμήμα του παραγωγικού της πληθυσμού, αλλά και αποδυνάμωσαν, κατά τους πρώτους τουλάχιστον αιώνες της τουρκοκρατίας, τα αστικά κέντρα, μετατρέποντάς τα σε απογοητευτικούς ίσκιους του ένδοξου βυζαντινού τους παρελθόντος.

Οι αρνητικές επιπτώσεις της οθωμανικής κυριαρχίας στην οικονομική ανάπτυξη της Μακεδονίας δεν υποχώρησαν σχεδόν ποτέ (ως τα μέσα τουλάχιστον του 19ου αιώνα) εξαιτίας της χρόνιας κρίσης των διοικητικών θεσμών, της αναρχίας στην ύπαιθρο, της κακοδιοίκησης και των αυθαιρεσιών των εκπροσώπων του σουλτάνου, ιδιαίτερα στην επαρχία. Παρ' όλα αυτά, τα αναλλοίωτα στο χρόνο και στις ανθρώπινες παρεμβάσεις γεωπολιτικά πλεονεκτήματα της Μακεδονίας θα δημιουργήσουν και πάλι τις απαραίτητες συνθήκες για την οικονομική ανάπτυξη του μακεδονικού χώρου. Προηγήθηκε, από τα μέσα κιόλας του 16ου αιώνα, η δημογραφική ανάρρωση της περιοχής, που υποβοηθήθηκε από ποικίλους